Για την έναρξη της ορθοδοντικής θεραπείας δεν υπάρχει κατάλληλη ηλικία. Yπάρχει μόνο η κατάλληλη στιγμή (timing). Για να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι, ας δούμε κατ’ αρχήν τι είναι η ορθοδοντική και σε ποιες ηλικίες παρέχει καλύτερα τις υπηρεσίες της.
χΟ ελληνικός όρος Ορθοδοντική που έχει επικρατήσει και διεθνώς, είναι ελλιπής, γιατί περιγράφει την επιστήμη που ασχολείται μόνο με την ορθή θέση των δοντιών, ενώ αυτή ασχολείται και με τις σχέσεις των γνάθων. Τα δόντια μπορούν να μετακινηθούν σε όλες τις ηλικίες, εφ’ όσον αυτά και οι ιστοί που τα στηρίζουν, δηλαδή τα ούλα, είναι σε καλή κατάσταση. Επομένως, τα οδοντικά προβλήματα αντιμετωπίζονται σε όλες τις ηλικίες. Η ορθοδοντική όμως, όπως αναφέρθηκε, διορθώνει και τις σχέσεις των γνάθων και αυτό μπορεί να γίνει μόνο σε ηλικίες στις οποίες υπάρχει ακόμη ανάπτυξη του οδοντογναθικού συστήματος, δηλαδή καλύτερα μέχρι την ηλικία των 13-14 ετών.
Σε μεγαλύτερες ηλικίες τα γναθικά προβλήματα αντιμετωπίζονται πλήρως μόνο με συνεργασία ορθοδοντικής και χειρουργικής. Οι παιδίατροι κατ’ αρχήν είναι αυτοί που βλέπουν πρώτοι αν υπάρχει ανάγκη για παραπομπή σε ορθοδοντικό. Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις όπως οι σχιστίες (π.χ. λαγώχειλος ή λυκόστομα) η θεραπεία πρέπει να ξεκινήσει από τις πρώτες ημέρες της ζωής του ασθενούς. Σε λιγότερο σπάνιες περιπτώσεις όπως προγναθισμός της κάτω γνάθου ξεκινάει στην ηλικία των 5-6 ετών, ανάλογα και με τον βαθμό συνεργασίας του παιδιού που είναι απαραίτητος. Το μεγαλύτερο ποσοστό των θεραπειών ξεκινά μεταξύ 8-10 ετών και γίνεται με κινητούς ορθοδοντικούς μηχανισμούς (μασελάκια, εξωστοματικά κ.λ.π.), ειδικά όταν συνυπάρχουν και γναθικά προβλήματα. Είναι λάθος το ότι είναι απαραίτητο να έχουν αλλάξει προηγουμένως όλα τα παιδικά δόντια.
Οι μόνιμοι ορθοδοντικοί μηχανισμοί (σιδεράκια) μπαίνουν γύρω στα 10-11 και η θεραπεία ολοκληρώνεται μετά από 1-2 χρόνια. Ορθοδοντική θεραπεία όμως δεν σημαίνει υποχρεωτικά μασελάκια ή σιδεράκια. Είναι γνωστό άλλωστε ότι η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία. Μια πρώτη επίσκεψη στον ορθοδοντικό πρέπει οπωσδήποτε να γίνει στην ηλικία των 5-6 ετών.
Στην ηλικία αυτή, μια απλή συμβουλή μπορεί να είναι αρκετή για την πρόληψη ορθοδοντικών προβλημάτων. Ο ορθοδοντικός θα βοηθήσει στην αντιμετώπιση κακών συνηθειών(θηλασμός δακτύλων, δάγκωμα μολυβιών κ.λ.π.) ή δυσλειτουργιών και θα παραπέμψει έγκαιρα σε γιατρούς άλλων ειδικοτήτων όπως α΄)σε παιδοδοντίατρο για σφραγίσματα ή την πρώιμη αφαίρεση κάποιου νεογιλού δοντιού β΄) σε Ω.Ρ.Λ. σε περίπτωση στοματικής αναπνοής ή υπερτροφικών αμυγδαλών ή γ΄) σε λογοθεραπευτή όταν υπάρχει και διαταραχή της ομιλίας.
Έχει πολύ μεγάλη σημασία λοιπόν η θεραπεία να γίνει την κατάλληλη στιγμή χωρίς τις ανεπανόρθωτες συνέπειες μίας καθυστέρησης, αλλά ούτε και πολύ νωρίς με αποτέλεσμα να διαρκέσει πολλά χρόνια και να αποβεί χωρίς λόγο κουραστική για όλους και κυρίως για το παιδί.
Για τους ενήλικες ασθενείς που δεν έκαναν έγκαιρα την θεραπεία δεν χάθηκε η ευκαιρία. Τα δόντια, όπως αναφέρθηκ,ε μετακινούνται σε όλες τις ηλικίες. Υπάρχουν σήμερα αόρατοι τρόποι θεραπείας με διαφανείς νάρθηκες ή μηχανισμούς που τοποθετούνται στην πίσω επιφάνεια των δοντιών (γλωσσικά σιδεράκια) και για αυτό δεν φαίνονται. Δεν υπάρχουν λοιπόν οι δικαιολογίες της εμφάνισης που μέχρι σήμερα δρούσαν ανασταλτικά στη λήψη μιας τόσο σημαντικής απόφασης για θεραπεία σε μεγάλη ηλικία.